Πολλοί άνθρωποι πιστεύουν ότι μπορούν να αντιμετωπίσουν μόνοι τους, χωρίς ψυχοθεραπευτή, τα ψυχικά τους προβλήματα.
Ο Φρόυντ μπορεί, βέβαια, να κατόρθωσε να αναλύσει τη δική του νεύρωση με την προσωπική εργασία και τον διάλογο με έναν καλό φίλο, όμως δεν σημαίνει πως αυτό είναι εφικτό για όλους.
Κατ αρχάς η ψυχανάλυση απαιτεί γνώσεις που ο καθένας δεν έχει. Θα επιχειρούσε κανείς μόνος του να αφαιρέσει ένα άρρωστο όργανο του επειδή ξέρει που βρίσκεται;
Έπειτα η ψυχανάλυση είναι ενδοσκόπηση. Αυτό σημαίνει ότι θα έκλεινε κανείς γρήγορα τα μάτια σ αυτό που πονά και αυτό είναι πολύ φυσικό ή θα ερμήνευε τις ενδοσκοπήσεις του με τρόπο που βολεύει για να αποφύγει την αγωνία.
Η αντιμετώπιση ενός ψυχικού προβλήματος είναι δύσκολη υπόθεση γιατί το πρόβλημα χρειάζεται, για κάποιο λόγο, στον ψυχισμό. Αν τεθεί θέμα απομάκρυνσης του το άτομο θα νοιώσει, παρόλο το παράδοξο του πράγματος, αναστάτωση και αγωνία. Η απομάκρυνση του βαθύτερου ασυνείδητου προβλήματος θα γίνει ανεκτή μόνο μέσα από τη σχέση με ένα άλλο πρόσωπο, αυτό του ψυχαναλυτή.
Άλλη δυσκολία στην αυτοανάλυση είναι το να συγχέει κανείς εύκολα τα συμπτώματα με τα αίτια. Π.χ. το να είναι άτολμος ένας νέος απέναντι στις γυναίκες, είναι το σύμπτωμα, το αποτέλεσμα, ενώ το πρόβλημα και οι αιτίες του είναι ασυνείδητες.
Υπάρχει συχνά επίσης μία παρεξήγηση. Ένας άτολμος π.χ. προσπαθώντας να υπερνικήσει την ατολμία του, καταφέρνει μετά από προσπάθεια να γίνει επιθετικός. Ενώ αυτό φαίνεται σαν προσωπική νίκη, στη ουσία δεν είναι παρά η άλλη όψη του ίδιου νομίσματος. Το να είναι κανείς επιθετικός αντί για άτολμος δεν σημαίνει καθόλου ότι η αγωνία μέσα του έχει εξαφανιστεί. Τα αίτια της ανισορροπίας παραμένουν και η αλλαγή δεν είναι παρά μόνο επιφανειακή.
Θέλουμε να καταλήξουμε με όλα αυτά ότι η αυτοανάλυση εμπεριέχει ανυπέρβλητες δυσκολίες, εύκολα μπορεί να καταλήξει σε επικίνδυνα εδάφη, αγωνίες, χάσιμο ενέργειας, κ.α. και συνήθως το μόνο που καταφέρνει είναι να ισχυροποιεί το ήδη υπάρχον σύμπτωμα.
Η αγκυλωμένη πεποίθηση ότι μπορεί κανείς μόνος του να τα καταφέρει, οφείλεται μερικές φορές στην ασυνείδητη αντίσταση για την πραγματική αντιμετώπιση του προβλήματος, η και σε επηρεασμούς από εμπορικές συνταγές του τύπου «αλλάξτε εαυτό σε 30 ημέρες », δηλ μερικά από τα παρατράγουδα της σύγχρονης ψυχολογίας.
